Teoforik isim (,theophoros, anlamı "bir tanrı adını taşıyan isim") 1, antik dönemde ilgili tanrının korunmasına girmek için konulurdu.2
Teofor terimi Yunanca "tanrı" anlamına gelen "theos" kelimesi ile, "desteklemek, taraftarı olmak" anlamlarına gelen "phore" kelimesinin birleştirilmesiyle oluşturulmuştur.34
Teoforik isimlere eski çağlarda en çok Mezopotamya ve Yakın Doğu'daki diğer bölgelerde rastlanılmaktaydı.567 Kökenleri İlk Çağa belki de tarih öncesi devirlere dayanan bu isimler günümüzde hala mevcudiyetini sürdürmektedir. Arapça Abdullah (Allah'ın kölesi) 8, Samed (Allah'ın 99 adından birisi; kimseye muhtaç olmayan) gibi isimler buna örnek olarak gösterilebilir.9
Hristiyanlarca saygı duyulan bazı azizlerin de çok tanrılı inançlardan gelen teoforik isimleri vardır. ( Saint Dionysius, Saint Mercurius, Saint Saturninus, Saint Hermes, Tours Saint Martin , Selanik Aziz Demetrius gibi).
Cermen panteonunun baş tanrısı Odin'e atıfta bulunan isimlere erken dönemde pek rastlanmaz. Kurt anlamına gelen "wulf" sözcüğü kimi ismin sonuna eklendiğinde zamanla bu "Wod" ismine dönüşmüş olabilir. (Förstemann 1856)
Hinduizmin takipçisi olan insanlar tarafından bazı isimler tanrı ya da tanrıçaları onurlandırmak için konulurlar. Bir isim çoğu zaman birden fazla ilaha referansta bulunabilir.
İlah isimlerinin yeni doğan bebeklere konulması pek alışılageldik bir durum değildir. Şiva, Krişna, Ganeş, Durga, Radha, ve Sita isimleri insanların çocuklarına koydukları ilah isimleridir. Bunların haricinde teoforik isimlere pek rastlanmaz.
İslam dininde tanrı (Allah) tek ilah olsa da 99 ismi olduğuna inanılır. Çocuklara Allah adı yalın bir şekilde konulmaz. Aşağıda olduğu gibi ön eklerle kullanılır.
Bunun dışında Allah'ın diğer 99 ismi yalın olarak kullanılabilir.
Kitab-ı Mukaddes'te, özellikle de Eski Ahit'te çok sayıda İbranice teoforik isim görülür.
Mevcut inançlar önemini ve takipçisini kaybedip Yahudilik ve daha yeni pagan inançlar ortaya çıkınca bu isimler varlığını yitirdi hatta kimisi de değiştirildi. Örneğin Baal isminin yerini utanç verici anlamına gelen Bosheth aldı. İlk kez Kral Saul zamanında popülerlik kazanmaya başlayan Yahova adının kullanımına pek rastlanılmamaktaydı.15
Kenanlılar başta olmak üzere Levanten bölgesinde tapınılmakta olan bir baş tanrıydı.16 Semavi dinlerde özellikle melek isimlerinde ve bunun yanında bazı peygamber isimlerinde bu ilahın kalıntılarına rastlamak mümkündür.
İsrailli tanrı YHWH'nın adı (Yahova, Yahve veya Yah şeklinde kullanılabilir) İlk Tapınak Dönemi'nin birçok teoforik isimde bir önek veya sonek olarak görünür. Örneğin, Yirme-yahu ( Yeremya ), Yesha-yahu ( Yeşaya ), Netan-yah, Yedid-yah, Adoni-yah, Nekhem-yah, Yeho-natan ( Jonathan ), Yeho-chanan ( John ), Yeho-shua ( Yeşu ), Yeho-tzedek, Zekharya ( Zekeriya ).
Bununla birlikte, Yahuda (Y <sup>e</sup> hūda <sup>h</sup> ) adı bir örnek değildir. Yahuda adı, "övgü" anlamına gelen Yadah = Yud-Dalet-Hey kök kelimesinden gelir. Yud harfi de İbranice'de bir önek zamiridir, bu nedenle Yud veya Yud-Hey ile başlayan her ad veya kelime teoforik değildir.
Orijinal kaynak: teoforik isimler. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Shendge, Malati J. The Language of the Harappans: From Akkadian to Sanskrit, 1997. p 24. "It may also be interpreted as theophorous names, i.e. the name of the god forming part of the name of an individual. The usage is theophorous because besides the eponymous Asura, each individual of high or low status has a personal name." ↩
Zadok, R. The Pre-hellenistic Israelite Anthroponymy and Prosopography, 1988. p 16. "The Period of the Judges (J) The theophorous names constitute a sizable minority (almost 40%). Many of the hypocoristica possibly originate from compound theophorous names (e.g., Abdon, Gerd, J21 1 1 1 1, 2141 12)." ↩
Benz, Frank L. Personal Names in the Phoenician and Punic Inscriptions. p 233. "Any one of the three major types of elements, divine name or theophorous, nominal, or verbal can make up a Phoenician-Punic hypocoristic name. The divine name hypocoristic is the least attested. The simplest formation is that of a single ..." ↩
Drijvers, H. J. W. Cults and Behafs at Edessa, 1980. p 21. "The proper names, which are mainly theophorous ones, may increase our knowledge of the religious feeling of the people of Edessa and of the cults practiced by them, insofar as their theophorous elements reflect existing beliefs." ↩
Mark Haughwout, "Personal Names Before Exodus 6:2-3" ↩
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page